Akt utworzenia nowego rezerwatu przyrody „Bliżyńskie Lasy Naturalne” podpisano w centrum Geonatura Kielce. 27 maja br. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach podpisał Zarządzenie w sprawie ustanowienia rezerwatu przyrody „Bliżyńskie Lasy Naturalne”. Rezerwat „Bliżyńskie Lasy Naturalne” ma powierzchnię 2 964,91 ha. Położony jest na terenie gmin Bliżyn, Suchedniów oraz Łączna, w powiecie skarżyskim na terenie zarządzanym przez Nadleśnictwo Suchedniów. Rezerwat położony jest w obszarze Natura 2000 Lasy Suchedniowskie (PLH260010).

Celem ochrony w rezerwacie jest odtworzenie w efekcie spontanicznych procesów oraz zachowanie lasów o cechach naturalnych, głównie dynamicznego kompleksu lasów bukowo-jodłowych oraz innych typów ekosystemów leśnych, z drzewostanami o charakterystycznej dla starych, naturalnych lasów strukturze wiekowej, gatunkowej i przestrzennej, z kształtowaną spontanicznymi procesami naturalną zasobnością w zamierające i martwe drzewa, wraz ze swoistymi dla takich lasów gatunkami roślin, zwierząt i grzybów, w tym rzadkich, chronionych i stanowiących komponenty reliktowej, puszczańskiej biocenozy.

W rezerwacie przeważają zbiorowiska leśne o charakterze zbliżonym do naturalnego, na znacznej powierzchni reprezentujące siedliska przyrodnicze z załącznika I Dyrektywy siedliskowej. Dominują tu wielopiętrowe, wyżynne i górskie drzewostany, głównie jodłowo-bukowe oraz sosnowe, o złożonej strukturze przestrzennej ze znacznym udziałem dębów, modrzewia polskiego, olszy czarnej, brzozy brodawkowatej i graba pospolitego. Znaczną część powierzchni rezerwatu zajmują siedliska borowe z przewagą wyżynnego boru jodłowego, który uważany jest za endemiczny dla wyżyn południowo-wschodniej Polski. Wyróżniającą się tu cechą jedlin jest ich przenikanie w siedlisko grądu subkontynentalnego oraz żyznej buczyny karpackiej. Ta naturalna niestabilność drzewostanów (przede wszystkim ich struktury gatunkowej i przestrzennej zmieniającej się spontanicznie w dłuższej perspektywie czasowej) powoduje, że większość zbiorowisk leśnych rezerwatu uznać należy za dynamiczny kompleks lasów bukowo-jodłowych. Lasy bukowe reprezentowane są przez zespoły kwaśnej buczyny oraz żyznej buczyny karpackiej. Mniejszy udział stanowią: grądy, łęgi oraz inne zespoły roślinne.

Ogromnym walorem rezerwatu jest obecność starych drzew, duża zasobność w tzw. martwe drewno oraz rozbudowana struktura wiekowa drzewostanu, pozwalająca na szybkie zastępowanie zamierających drzew oraz złomów i wywrotów przez młode pokolenie (często lekkonasiennych gatunków wczesnosukcesyjnych, takich jak modrzew polski czy sosna zwyczajna, porastających luki powstające w drzewostanie, szczególnie w miejscach wystąpienia procesu wykrotowego, którego efektem jest odsłonięcie głębszych warstw gleby mineralnej).

Bliżyńskie Lasy Naturalne są ostoją rzadkich gatunki owadów zaliczanych do reliktów lasów pierwotnych, które związane są ze starymi, zamierającymi i martwymi drzewami, takie jak objęte ochroną ścisłą chrząszcze: ponurek Schneidera, zagłębek bruzdkowany, zgniotek szkarłatny, przypłaszczek Knotka.

Część obszaru rezerwatu stanowi przykład naturalnej sukcesji wtórnej lasu na tereny dawnej działalności górniczej związanej z eksploatacją rud żelaza u schyłku XVIII i w XIX wieku, w ramach Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Dalej na powierzchni widoczne są pozostałości historycznego wydobywania kopalin, w postaci hałd oraz lejów poszybowych. Spotkać też można ślady dawnych torowisk kolejek wąskotorowych funkcjonujących u schyłku XIX i w pierwszej połowie XX wieku. Podwyższa to wartości krajobrazowe i kulturowe rezerwatu.

Gościem spotkania był wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała. – To wielkie święto ochrony przyrody. Pierwszy tak duży rezerwat, który powołujemy od 22 lat, by pokazać, że da się chronić przyrodę i robić to w sposób systemowy. To także konkretne wsparcie dla samorządów – mówił wiceminister.

To historyczny i zarazem przełomowy moment w polskim systemie ochrony przyrody. Rezerwat, bowiem, będzie obejmował powierzchnię wielkości 2964,91 ha i będzie drugim największym rezerwatem leśnym w Polsce zaraz po rez. Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej.

Rezerwat „Bliżyńskie Lasy Naturalne” został oficjalnie ustanowiony decyzją Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach jako odpowiedź na wniosek złożony w 2024 roku przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot. Proces powołania poprzedziły liczne opinie ekspertów, konsultacje z organizacjami przyrodniczymi oraz pozytywna rekomendacja Regionalnej Rady Ochrony Przyrody. To największy tego typu rezerwat leśny utworzony w Polsce od ponad dwóch dekad.